Jak wiadomo w tym roku udało się wykonać pierwsze kroczki w kierunku realizacji wyczekiwanej latami i strategicznie ważnej dla przyszłości transport kolejowego na Zamojszczyźnie inwestycji, jaka są dodatkowe przystanki w Zamościu, w tym także ten jeden szczególnie istotny – Zamość Peowiaków.
Gwoli przypomnienia w „na czym stoimy” może krótkie podsumowanie. W kwietniu PKP PLK i miasto Zamość uzgodniły na roboczym spotkaniu, iż w ramach realizacji nakazanego krajowym oraz wojewódzkim planem transportowym międzygałęziowego zintegrowanego węzła przesiadkowego, powinny zostać wybudowane zintegrowane z transportem drogowym przystanki kolejowe w lokalizacjach: ul Peowiaków i os. Zamoyskiego (PR5). Dla części inwestycji ulokowanej w pasie kolejowym inwestorem miała być PKP PLK S.A. Dla innych obiektów – miasto Zamość.
W celu uzyskania z centrali PKP PLK środków finansowych potrzebnych dla realizacji przedsięwzięcia, Zakład Linii Kolejowych w Lublinie zobligowany był do uzyskania dla inwestycji (obie lokalizacje traktowane łącznie) pozwolenia na budowę. Wniosek w tym celu został złożony do wojewody lubelskiego z końcem kwietnia. Z uwagi, iż na terenie inwestycji nie obowiązuje plan miejscowy, postępowanie zostało zawieszone (pod koniec czerwca) na czas uzyskania decyzji o lokalizacji inwestycji celu publicznego. Decyzja ta jest uzgadniana z szeregiem podmiotów, przy czym uzgodnienia te nie warunkują finalnej decyzji wojewody. Dziś dowiedzieliśmy się, iż wszystkie przewidziane w konsultacjach podmioty z wyjątkiem wojewódzkiego konserwatora zabytków wydały pozytywne opinie. Wojewoda ma teraz miesiąc na zajęcie stanowiska wobec uzgodnień. Znaczy to, że nie musi uwzględniać wielce szkodliwego w tym przypadku zdania wojewódzkiego konserwatora zabytków.
Spodziewaliśmy się takiej postawy konserwatora. Dla tego też chcielibyśmy w tym miejscu gorąco zaapelować do wszystkich, którym zależy na przystankach w Zamościu oraz na przyszłości kolei w regionie, aby wysyłać pisma do Wojewody Lubelskiego z prośba o nie branie pod uwagę opinii wojewódzkiego konserwatora jako społecznie szkodliwej i krzywdzącej dla miasta oraz regionu!
Dane kontaktowe znajdziecie państwo na: http://bip.lublin.uw.gov.pl/i.php?option=str_wydz&link=dok_str&m=i0610
Lubelski Urząd Wojewódzki w Lublinie, ul. Spokojna 4, 20-914 Lublin. Sekretariat Wojewody pok. 105
Poniżej znajdziecie Państwo listę przykładowych argumentów. Zostanie ona zaktualizowana gdy tylko dowiemy się jak tym razem konserwator uzasadniła swoja opinię.
Przypominam, że dodatkowe przystanki w Zamościu do sprawa arcyważna dla przyszłości kolei w naszym regionie. Zwłaszcza teraz gdy 14 lipca przyjęto plan transportowy województwa lubelskiego, który w dużej mierze od tej inwestycji właśnie warunkuje nie tylko jakikolwiek rozwój siatki połączeń, ale także i utrzymanie dla Zamościa i Roztocza obowiązującej oferty!
- Lokalizacja przystanku kolejowego w rejonie ulic Peowiaków i Orlicz-Dreszera jest zgodna z historycznymi planami zagospodarowania mającymi chronić tereny Twierdzy Zamość.
Analiza historycznych opracowań planistycznych odnoszących się do rejonu zamojskiego śródmieścia nie pozostawia żądnych wątpliwości w zakresie celowości lokalizacji przystanku kolejowego na działkach w obrębie ograniczony ulicami Peowiaków, Orlicz-Dreszera, Wyszyńskiego i Partyzantów.
Plan zagospodarowania przestrzennego Zamościa z roku 1939 autorstwa Jana Zachwatowicza i Władysława Wieczorkiewicza często wykorzystywany jako argument za całkowitym wyprowadzeniem linii kolejowej z centrum Zamościa, zakładał nie tylko przesunięcie przebiegu linii kolejowej poza obręb bastionu I wraz z obniżeniem rzędnej jej szlaku, ale także budowę przystanku kolejowego w centrum Zamościa. To właśnie Zachwatowicz z Wieczorkiewiczem dostrzegli potencjał lokalizacji ładowni Nowa Osada. Sąsiedztwo Starego Miasta, głównej arterii drogowej – ulicy Lwowskiej (obecnie Partyzantów) oraz śródmiejskiej obwodnicy (obecna ul. Peowiaków) dawały perspektywy urządzenia w tym miejscu węzła komunikacyjnego składającego się z przystanku kolejowego i dworca autobusowego.
Fragment planszy nr 15 – załącznika (1: 10 000) planu zagospodarowania przestrzennego Zamościa z 1939 roku. Widoczny skorygowany przebieg staromiejskiego odcinka linii nr 72 oraz centrum komunikacyjne z przystankiem osobowym PKP (16) i dworcem autobusowym (17) (APZ)
Uchwalony w 1953 roku pierwszy po wojnie plan zagospodarowania przestrzennego Zamościa, powielał założenia planu z roku 1939. Zakładano urządzenie dworca autobusowego przy ul. Róży Luksemburg (ob. ul. Peowiaków) i przystanku osobowego w obrębie ładowni Nowa Osada.
Opracowany w roku 1963 plan szczegółowy zagospodarowania przestrzennego Starego Miasta, obejmujący również teren ładowni Nowa Osada oraz odcinek linii kolejowej przechodzący przez pas dawnych urządzeń fortecznych, zakładał następujące zmiany układzie infrastruktury kolejowej: przesunięcie toru z bastionu I w kierunku południowym oraz zmianę jego profilu. Przy ul. Róży Luksemburg (obecnie Peowiaków) przewidziano realizację połączonego dworca autobusowego i przystanku PKP.
W 1969 r. uchwalono miejscowy plan ogólny zagospodarowania przestrzennego Zamościa, który zakładał następującą korektę przebiegu linii kolejowej Zawada – Hrubieszów w granicach miasta:
- przesunięcie toru z bastionu I oraz łagodniejsze wytrasowanie szlaku w rejonie Starego Miasta;
- wyprostowanie przebiegu linii między ładownią Nowa Osada a wschodnią granicą miasta poprzez likwidację zakola w rejonie Dzielnicy Przemysłowej;
- budowę stacji rozrządowej dla Dzielnicy Przemysłowej.
W strukturze kolejowej Zamościa wskazano na dokuczliwy problem braku przystanku kolejowego w centrum lub rejonie Nowego Miasta. Najkorzystniejszą lokalizację upatrywano w miejscu ładowni Nowa Osada, gdzie postulowano urządzić miejsce docelowej odprawy pociągów osobowych w kierunku zachodnim (połączenia do Bełżca, Krakowa Gł., Lublina, Rejowca/Chełma i Warszawy Gł.). Przystanek kolejowy miał działać na zasadzie centrum komunikacyjnego wspólnie z ulokowanym przy ul. Róży Luksemburg dworcem autobusowym. Wojewódzki Konserwator Zabytków w Lublinie nie zgłosił uwag do projektu miejscowego ogólnego planu zagospodarowania przestrzennego miasta Zamościa. Dotyczyło to korekty przebiegu linii kolejowej w rejonie Starego Miasta oraz lokalizacji przystanku osobowego w miejscu ładowni Nowa Osada.
- Lokalizacja przystanku kolejowego w rejonie ulic Peowiaków i Orlicz-Dreszera nie wpływa na utrwalenie obecnego przebiegu linii kolejowej przez tereny przedpola twierdzy Zamość.
Z uwagi na czynniki techniczne oraz uwarunkowania przestrzenne i gospodarcze nie jest możliwe wykazanie związku pomiędzy realizacją przystanku kolejowego zintegrowanego z komunikacją drogową w rejonie ulic Peowiaków i Orlicz-Dreszera a utrwaleniem obecnego przebiegu linii kolejowej przez tereny poforteczne i bastion I. Jak wykazano w przytoczonych powyżej opracowaniach planistycznych, realizacja przystanków w wymienionej lokalizacji w swej istocie nie stoi w sprzeczności z ewentualnym przeprowadzeniem korekty przebiegu linii kolejowej w przyszłości. Co więcej, lokalizacja przystanku w wyżej wymienionej lokalizacji nie stoi także w sprzeczności z propozycjami całkowitej likwidacji linii kolejowej na terenach południowego przedpola twierdzy, gdyż nie istnieją techniczne uwarunkowania uniemożliwiające hipotetyczną eksploatację przystanku jako obiektu czołowo-bocznego zamykającego przebieg linii kolejowej.
Należy również wyraźnie podkreślić, iż przebieg linii kolejowej na terenach Twierdzy Zamość został już kilkukrotnie utrwalony, w tym także poprzez decyzje wynikające z prowadzonych programów ochrony i rewitalizacji zespołu fortyfikacji zatwierdzonych przez służby konserwatorskie. W roku 2012 w ramach programu „Zamość miasto UNESCO, Pomnik Historii RP produktem turystycznym polskiej gospodarki” podczas rekonstrukcji zarysu bastionu I, zostały wybudowane dominanty w postaci dwóch kładek dla pieszych przerzuconych nad linią kolejową. Są to obiekty trwale związane z gruntem o solidnej konstrukcji, nie dające się rozebrać w przewidywalnej przyszłości. Stanowią one element utrwalający przebieg linii kolejowej w bastionie I. Ponadto trzeba podkreślić, iż linia kolejowa numer 72 Zawada – Hrubieszów Miasto jest linią eksploatowaną w ruchu towarowym i istotną z punktu widzenia potrzeb gospodarki wschodniej Zamojszczyzny oraz miasta Zamość. Nie jest i nie była zakładana fizyczna likwidacja wymienionej linii kolejowej.
Reasumując należy z całą stanowczością stwierdzić, że budowa przystanku kolejowego w rejonie ulicy Peowiaków nie jest w stanie spowodować w żaden sposób dalszego utrwalania przebiegu linii kolejowej na terenach pofortecznych.
- Lokalizacja nie zaburza wglądów widokowych i nie koliduje z ochroną wartości chronionych w ramach strefy ochrony konserwatorskiej „B”.
Ustanowiona w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego miasta Zamość strefa ochrony konserwatorskiej „B”, na terenie której znajduje się miejsce inwestycji, ma za zadanie chronić elementy takie jak:
1) układ urbanistyczny otoczenia Starego Miasta i Terenów Pofortecznych z siecią ulic i placów, otoczenie głównych ulic dojazdowych na Stare Miasto – Piłsudskiego i Partyzantów z Rynkiem Nowego Miasta oraz tereny d. rezydencji Zamoyskich na Zamczysku,
2) tereny z wglądami na panoramy Starego Miasta i Tereny Poforteczne,
3) zabytki objęte wpisem do rejestru Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków z ich otoczeniem,
4) zabytki objęte wpisem do gminnej ewidencji zabytków,
5) zabytkowe zespoły zieleni urządzonej, w tym Cmentarz Parafialny,
5) zabytki archeologiczne,
6) wartości niematerialne (w tym historyczne nazwy ulic i placów).
W wyniku budowy przystanku kolejowego w rejonie ulic Peowiaków i Orlicz-Dreszera nie zostanie naruszony żaden z powyższych elementów chronionych. W szczególności dotyczy to pkt. 2, gdyż w ramach inwestycji nie jest planowana budowa elementów infrastruktury o gabarytach mogących zaburzyć w jakikolwiek sposób obecnie istniejące wglądy na panoramy Starego Miasta i tereny poforteczne.
Wart podkreślenia jest także fakt, iż lokalizacja przystanku kolejowego w rejonie ulicy Peowiaków umożliwia organizację zintegrowanego, międzygałęziowego węzła przesiadkowego, czyli właściwego miejsca przesiadek podróżnych w śródmieściu w otoczeniu chronionego obszaru staromiejskiego co wiąże się również z dodatkową poprawą dostępności dla turystów w sposób najbardziej optymalny i najmniej konfliktowy z uwagi na istniejący układ komunikacyjny Zamościa. Istnienie takiego węzła w Zamościu narzucają zapisy krajowego planu transportowego oraz projekt wojewódzkiego planu transportowego, a do jego realizacji nie nadaje się lokalizacja stacji Zamość (ul. Szczebrzeska).
Ponadto lokalizacja przystanku kolejowego wraz z infrastrukturą (mała architektura) przyczyni się do architektonicznego uporządkowania i estetyzacji terenu, którego obecne zagospodarowanie zdecydowanie kłóci się z charakterem obszaru strefy ochrony konserwatorskiej „B” oraz śródmieściem Zamościa. Będzie to zdecydowane działanie w kierunku uczynienia tego terenu bardziej przyjaznym dla mieszkańców.
- Lokalizacja usprawni proces zamykania i otwierania zapór na ulicy Partyzantów
Dzięki budowie przystanku w rejonie ulicy Peowiaków usprawniony zostanie proces zamykania zapór na ulicy Partyzantów, gdyż w przypadku pociągu pasażerskiego, nadjeżdżającego z kierunku rosnącego kilometrażu linii kolejowej (w tym przypadku kierunek Hrubieszowa), procedura opuszczania zapór będzie rozpoczynać się dopiero w chwili zatrzymania pociągu przy krawędzi peronowej, a nie jak do tej pory w chwili dojścia pociągu do przejazdu w km 12,8 (skrzyżowanie z DK 17). Dzięki temu zostanie osiągnięte znacznie skrócenie czasu zamknięcia zapór na ulicy Partyzantów, sięgające nawet 123 sekund dla poszczególnych przejazdów. Co więcej, z uwagi na ograniczoną przepustowość linii kolejowej nr 72 na odcinku Zamość – Hrubieszów, prowadzenie przewozów pasażerskich lekkim i ekologicznym taborem niepojemnym (autobusy szynowe) do przystanku ulokowanego w rejonie osiedla PR5 wymusi przesunięcie uciążliwego ruchu towarowego poza godziny największego natężenia ruchu kołowego w rejonie przejazdu z ulicą Partyzantów.